روایت «سربسته» از ناگفته‌ها درباره قانون «عفاف»/کدام حجاب اجباری؟

به گزارش کانال خبری ایران در کانال مجله هنری روایت «سربسته» از ناگفته‌ها درباره قانون «عفاف»/کدام حجاب اجباری؟  خبرگزاری هاریکا – گروه هنر؛ مستند «سربسته» به کارگردانی علی بایبوردی، از تولیدات مرکز رسانه‌ای نهضت است که به موضوع تاریخچه اجرای قانون عفاف و حجاب در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد.
آیین رونمایی از این مستند با حضور عوامل و کارشناسان مرتبط، در آستانه پخش تلویزیونی آن در خبرگزاری هاریکا برگزار شد.
۲۵ دستگاه متولی اجرای قانون عفاف و حجاب چه کرده‌اند؟
محمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور و وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از کارشناسان حاضر در این نشست بود که درباره مستند «سربسته» گفت: در ابتدا باید تشکر کنیم از دوستانی که این مستند را تهیه کرده‌اند و به نظرم هر مقدار که در این زمینه کار کنیم، بازهم نیاز وجود دارد. از سال ۸۴ که مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «عفاف و حجاب» مصوب شده است، فعالیت‌هایی در این زمینه صورت گرفته است اما قطعاً کافی نیست. به‌ویژه که ما با هجمه‌ای سنگین در این حوزه مواجه هستیم. دیگران سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان و دنیای مجازی داشته‌اند و می‌خواهند به سمت و سویی حرکت کنند که فرهنگ بی‌بندوباری در کشورمان ترویج شود که طبیعتاً تبعات منفی خود را خواهد داشت.
وی ادامه داد: در مصوبه «عفاف و حجاب» از حدود ۲۵ دستگاه نام برده شده و به‌صورت مجزا مشخص شده است که هر یک چه وظیفه‌ای در این زمینه دارند. همه چیز محدود به وزارتخانه‌هایی مانند آموزش و پرورش، علوم و ارشاد نیست. حتی وزارت امور اقتصادی و دارایی هم وظایفی در این زمینه دارد. نقش شهرداری‌ها و یا وزارت بهداشت در این مصوبه مشخص شده است. برای همه نهادها تعیین تکلیف شده است. زمانی که ما در وزارت ارشاد مسئولیت داشتیم، یکی از کارهایی که در شورای فرهنگ عمومی دنبال می‌کردیم، همین بود که از هر دستگاهی می‌خواستیم گزارش دهد که در راستای اجرای این مصوبه چه کرده است. مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی مانند قانون است و باید اجرا شود. ما حتی از نمایندگان مجلس می‌خواستیم که شما همان‌طور که بر کیفیت اجرای قوانین خودتان نظارت می‌کنید، بر اجرای این مصوبات هم نظارت داشته باشید و از دستگاه‌ها بپرسید که در این زمینه چه کرده‌اند. سازمان‌های بازرسی و نظارتی باید پیگیر باشند که آیا تکالیف در این زمینه انجام می‌شود یا خیر؟

حسینی افزود: یکی از عبارت‌هایی که آقای رئیسی هم زیاد به کار می‌برند، «ترک فعل» است. خیلی از مشکلاتی که ما داریم به دلیل کم‌کاری‌ها یا ترک فعل‌هاست. الان دولت در زمینه اجرای این مصوبه، مصمم است. برخی از افراد در دولت قبل شاید این نگاه را نداشتند اما این دولت اصرار دارد کمک کند به تحکیم اعتقادات و پیاده کردن اصول و ارزش‌ها در جامعه. به همین دلیل امروز فرصت خوبی است که همه دست به دست هم دهیم و این مصوبه را اجرایی کنیم. درباره فرهنگ «عفاف و حجاب» در گام اول به تحکیم اعتقادات باور داریم. اگر ما نسبت به اوامر الهی التزام داشته باشیم و از نواهی دوری کنیم، این مسئله به ترویج این فرهنگ کمک خواهد کرد. جامعه ما دینی است و بخشی از تحکیم اعتقادات در جامعه ما برعهده مبلغین دینی و حوزه‌های علمیه ما است که در این زمینه مسئولیت جدی برعهده دارند.
حسینی: یکی از عبارت‌هایی که آقای رئیسی هم زیاد به کار می‌برند، «ترک فعل» است. خیلی از مشکلاتی که ما داریم به دلیل کم‌کاری‌ها یا ترک فعل‌هاست. الان دولت در زمینه اجرای این مصوبه، مصمم است. برخی از افراد در دولت قبل شاید این نگاه را نداشتند اما این دولت اصرار دارد کمک کند به تحکیم اعتقادات و پیاده کردن اصول و ارزش‌ها در جامعه
معاون پارلمانی رئیس جمهور تأکید کرد: جهاد تبیین در این حوزه باید اجرایی شود. بچه‌های ما امروز به دنبال استدلال و دلیل هستند و با تحکم نمی‌توان با آن‌ها صحبت کرد. باید مسائل برای آن‌ها جا بیفتد. در قرآن هم این نکته را داریم که باید این مسائل برای جامعه تبیین شود. در این حوزه باید تبعات منفی عدم پایبندی به فرهنگ عفاف و حجاب هم تشریح شود. باید بگوییم که اگر از این فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی فاصله بگیریم، چه خواهد شد. نمونه‌اش وضعیت امروز غرب و وضعیت امروز خانواده در جوامع غربی است. طرح این موضوعات بسیار می‌تواند موثر و مفید باشد.
وی افزود: خانواده‌ها هم باید در این زمینه احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند. اینکه همه چیز را به مدرسه و رسانه واگذار کنیم، درست نیست. قبل از انقلاب از آنجایی که فضا به‌گونه‌ای بود که فرهنگ غالب به‌دنبال ترویج لاابالی‌گری بود، خانواده‌ها رعایت بیشتری می‌کردند و مراقبت بیشتری نسبت به بچه‌ها داشتند. بعد از انقلاب اما گویی خانواده‌ها احساس کردند بار این مسئولیت از دوش‌شان برداشته شده است. در حالی که همچنان نقش خانواده‌ها در تربیت فرزندان بسیار مهم است.
وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: آن طرفی‌ها دارند از ابزار جذاب هنر استفاده می‌کنند و در سینما، تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و حتی بازی‌های رایانه‌ای دنبال سست کردن فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه ما هستند. ما هم باید از همین ابزار استفاده کنیم تا بتوانیم این فرهنگ را حفظ کنیم. البته باید اعتراف کنیم که برخی تولیدات خودمان در حوزه فیلم‌ها و سریال‌ها گاهی مروج بی‌بندوباری و مسائل ضداخلاقی بوده‌اند که در جای خود باید به آن هم پرداخت اما می‌توان در قالب همین ابزارها کارهای بزرگی را انجام داد. هماهنگی میان دستگاه‌هایی که در مصوبه از آن‌ها نام برده شده است بسیار حائز اهمیت است و این دستگاه‌ها باید مکمل یکدیگر باشند. نباید به گونه‌ای باشد که هر یک از دستگاه‌ها ساز خود را بزنند.
حسینی ادامه داد: اگر در بخش فعالیت ایجابی دستگاه‌ها کوتاهی صورت بگیرد، همه بار مسئولیت این امر به دوش فراجا و نیروی انتظامی می‌افتد. نباید اینگونه باشد و باید به‌گونه‌ای پیش‌گیری کنیم که به آن مرحله نرسیم. بعد از آشوب‌های اخیر شاید یک نوع بی‌حجابی در جامعه هستیم که قطعاً باید اقدامات گسترده‌ای درباره آن صورت بگیرد که البته تأکیدم بیشتر بر روی اقدامات ایجابی است. با تدبیر و درایت باید اقدام شود و در حال حاضر هم وزارت کشور و دستگاه‌های دیگر برنامه‌هایی دارند و امیدواریم نتایج مطلوب حاصل شود. به‌خصوص که مردم نشان داده‌اند اگر تبیین مسائل از سوی ما به درستی صورت بگیرد، آن‌ها همراهی کامل خواهند داشت. نمونه‌اش ۲۲ بهمن همین امسال که به رغم تمام تبلیغات برای عدم حضور در صحنه، مردم احساس تکلیف کردند و در ۱۴۰۰ شهر و ۳۸ هزار روستا همه به صحنه آمدند و شگفتی آفریدند.
باید بدانیم درباره عفاف صحبت می‌کنیم یا حجاب؟
دکتر قوی مسئول پژوهشکده فرهنگ و معارف اسلامی دیگر کارشناس حاضر در این نشست بود که با اشاره به مستند «سربسته» گفت: ابتدا باید از سازندگان جوان این مستند که می‌توان آن‌ها را از رویش‌های انقلاب دانست تشکر کنم. پیش از ورود به مستند اما لازم است درباره موضوع عفاف و حجاب به نکاتی اشاره کنم. نکته مهم این است که بدانیم رابطه عفاف و حجاب رابطه عام و خاص است. اگر از عفاف در جامعه صحبت می‌کنیم، از یک ویژگی می‌گوییم که شامل مرد و زن می‌شود و مربوط به انسان است. کمااینکه در قرآن هم توصیه به عفاف خطاب به مردان و زنان است. پس ابتدا باید بدانیم که می‌خواهیم درباره عفاف صحبت کنیم یا حجاب؟
وی افزود: یکی از ابعاد عفاف، حجاب است. عفاف باید در نگاه، روابط، فکر، اندیشه و رفتار ما هم باید. عفاف در پوشش می‌شود حجاب. شهید مطهری می‌گوید ای کاش هرگز برای پوشش واژه عفاف را به کار نبرده‌ایم و از واژه «ستر» می‌گفتیم که سال‌ها در ادبیات فقهی ما هم بوده است. چون شهید مطهری این نکته را مطرح کرده است، من هم جرات می‌کنم و می‌گویم. ما در قرآن واژه حجاب را داریم اما مفهومش با آنچه ما مدنظر داریم متفاوت است. اگر عفاف را یک ویژگی انسانی در نظر بگیریم، هم در دین اسلام برآن تأکید شده و هم در دیگر ادیان الهی. حتی در دین ادیان و آیین‌های اخلاقی هم بر آن تأکید شده و با تحقیق این مسئله را می‌گویم.

این کارشناس حوزه معارف اسلامی ادامه داد: عفاف به‌صورت عام که حجاب را هم شامل می‌شود، در همه آیین‌های اخلاقی هم مورد تأکید بوده است. در تمام کشورهایی که تمدنی کهن دارند هم مقوله حجاب ریشه دارد. وقتی در این زمینه تحقیقاتی انجام می‌دادم متوجه شدم تقریباً و بدون استثنا در همه کشورهایی که تمدن کهنی داشته‌اند، ما شاهد نوعی از عفاف و مشخصاً حجاب هستیم. عفاف اساساً یک مقوله فطری است. دکتر وندی شلیت، نویسنده آمریکایی کتابی با عنوان «بازگشت به عفاف» دارد و در آن تأکید می‌کند که غرب امروز با همه مسیری که با انگیزه‌های فمنیستی طی کرده است، دختران و زنان را بی عفاف کرده است. می‌دانید که در غرب تا همین ۱۰۰ سال قبل هم همچنان زنان پوشش داشتند و این نکته‌ای است که در فیلم‌های آن زمان هم می‌توانید مشاهده کنید. هیچ گاه در این فیلم‌ها نمی‌بینید که زنی عریان باشد اما دست‌هایی در کار بود تا عده‌ای به نام احقاق حقوق زنان، زن را با پوشش زرورقی تبدیل به کالا کنند.
قوی: همین نویسنده آمریکایی کتاب دیگری دارد با عنوان «دختران به عفاف رو می‌آورند». آن‌ها دارند از قلب آمریکا فریاد می‌زنند که به واسطه این بی‌عفتی به پوچی و بی‌هویتی زن و فروپاشی خانواده رسیده‌ایم. آن‌ها می‌گویند در جامعه ما زن دیگر زن نیست بلکه زنی است که به دنبال مرد شدن دوید اما مرد هم نتوانست بشود و همه چیزش را هم از دست داده است
وی افزود: حدود ۲۰ جلد کتاب را از نویسندگان غربی ترجمه کرده‌ایم که یکی از آن‌ها همین کتاب خانم دکتر وندی شلیت است. همین نویسنده کتاب دیگری دارد با عنوان «دختران به عفاف رو می‌آورند». آن‌ها دارند از قلب آمریکا فریاد می‌زنند که به واسطه این بی‌عفتی به پوچی و بی‌هویتی زن و فروپاشی خانواده رسیده‌ایم. آن‌ها می‌گویند در جامعه ما زن دیگر زن نیست بلکه زنی است که به دنبال مرد شدن دوید اما مرد هم نتوانست بشود و همه چیزش را هم از دست داده است.
قوی با اشاره به وضعیت حجاب و عفاف در کشورهای آسیایی و نقش غرب در تحریف آن ادامه داد: به اسم آزادی زنان، غرب تلاش کرده است جوامع شرقی را هم به سمت پوچی و بی‌هویتی بکشاند. یکی از نویسندگان غربی می‌نویسد ما امروز در غرب آزادآزاد هستیم و حتی اگر عریان به خیابان بیاییم، کسی با ما کاری ندارد اما ما دیگر زن نیستیم! ما موجودات بی‌هویتی هستیم که خودمان هم نمی‌دانیم به دنبال چه هستیم. این نگاه از زمان آتاتورک و توسط رضاخان به کشور ایران هم وارد شد که همان ماجرای کشف حجاب را رقم زد.
وی افزود: در مستند «سربسته» هم شاهد این رویکرد هستیم که برخی عامل پیش‌رفت را بی‌حجابی می‌دانستند و این عین جمله رضاخان است. رضاخان در کل دوران حکومتش یک سفر به خارج از کشور داشت و همین سفرش به ترکیه بود و احساس کرد عامل پیشرفت همین بی‌حجابی است. البته بعد از رضاخان، پهلوی دوم این قانون را ملغی می‌کند چرا که متوجه مقاومت‌ها در برابر آن می‌شود. در مستند هم این جریانات اعتراضی را شاهد هستیم. بالاخره مردم دین‌دار بودند و اساساً هم انسان‌ها براساس فطرت خود حرکت می‌کنند. به همین دلیل عده‌ای تجربه غرب را مردود می‌دانستند. با این حال در دوران پهلوی دوم همچنان این بی‌حجاب‌ها بودند که ارج و قرب داشتند. در ظاهر ولی این آزادی بود که اگر کسی خواست، باحجاب باشد.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت حجاب در کشور ایران پرداخت و گفت: در این مستند به جمله‌ای از حضرت امام اشاره می‌شود که آقای طالقانی آن را بازگو می‌کند اما آن جمله امام، ادامه دارد. حضرت امام می‌گویند زنان با حجاب در ادارات حضور داشته باشند اما منظور از حجاب، چادر نیست. منظور حضور عفیفانه زن در جامعه است. ما در اسلام هیچ مانعی برای فعالیت و پیشرفت زنان نداریم.

وی افزود: خانم دکتر نیکی کدی آمریکایی در کتابی که درباره تحلیل وضعیت ایران بعد از انقلاب نوشته است، صراحتاً می‌گوید مجبورم اعتراف کنم که وضعیت زنان ایران در سال‌های بعد از انقلاب نسبت به قبل از انقلاب بسیار تفاوت کرده است. این نویسنده کسی است که در مقدمه همین کتاب می‌گوید اگر کسانی باشند که این نظام را در ایران سرنگون کنند، من با آن‌ها همراه می‌شوم! یعنی نویسنده‌ای که آرزوی سرنگونی جمهوری اسلامی ایران را دارد، وقتی به مسئله وضعیت زنان می‌رسد، تسلیم می‌شود و به پیشرفت زنان اعتراف می‌کند.
قوی در ادامه گفت: در مستند اینگونه از زبان آقای طالقانی روایت می‌شود که گویی موضع امام درباره رعایت حجاب در ادارات، ارشادی بوده است، در حالی که اصلاً اینگونه نبود. این حکم در عین ارشادی بودن اما قید باید و امر هم دارد. نظر امام این بود که باید اینگونه شود اما تصویب آن به عنوان قانون را به قوای مربوطه واگذار کردند.
قوی: بزرگ‌ترین آفت در کشور ما این است که ما کارهای فرهنگی را به قوای انتظامی ارجاع می‌دهیم در حالی که چهارچرخ مملکت برای اقدامات فرهنگی باید با هم بچرخد و حرکت کند. تنها چاره کار این است که همه دستگاه‌ها باهم فعالیت کنند. همه اما به یکدیگر ارجاع می‌دهند و آخر سر نوبت به نیروی انتظامی می‌رسد که برای مقابله وارد میدان شود! این غلط‌ترین مسیر است
وی با اشاره به وضعیت حجاب در ایران پس از ۴ دهه قانون‌گذاری گفت: ما امروز با پنج گروه مواجه هستیم. گروه اول افرادی هستند که خودشان حجاب را رعایت می‌کنند و کاری هم به دولت و نظام ندارند. این گروه پایبند به دین هستند و نیازی به ناظر و هادی ندارند. دسته دوم افرادی هستند که شاید پایبند به دین نباشند اما از باب اخلاق اجتماعی حجاب را رعایت می‌کنند. گروه سوم به دلیل قانون‌مداری می‌گویند چون حجاب قانون است، ما آن را رعایت می‌کنیم. گروه چهارم افرادی هستند که به دین، اخلاق و قانون کاری ندارند و می‌گویند نمی‌دانیم ماجرای حجاب چیست؟ این‌ها همان گروهی هستند که نیاز به کار فرهنگی برای اقناع دارند. این گروه هم کاری مخالف قوانین کشور انجام نمی‌دهند اما نیاز به اقناع دارند. حجاب در کشور ما قانون است و چرا باید از عبارت «حجاب اجباری» استفاده کنیم؟ این واژه و ادبیاتی غلطی است که برای ما درست کرده‌اند.
این کارشناس دینی گفت: اصلاً به دین کار نداشته باشید، ما در جمهوری اسلامی قانون حجاب را داریم. این دسته چهارم نیاز دارند که نسبت به این قانون اقناع شوند. متأسفانه خانواده‌ها هم در این زمینه کم‌دقت شده‌اند و باورها را تقویت نکرده‌اند. اما دسته پنجم افرادی هستند که هم می‌دانند و هم عناد دارند و هم قانون‌گریز هستند. در برابر این پنج گروه ما نمی‌توانیم یک نسخه واحد داشته باشیم. آن سه دسته اول خودشان سر به راه هستند، گروه چهارم نیاز به کار اقناعی دارند اما در برابر دسته پنجم که قانون‌گریز است، حتماً باید مجری قانون به میدان بیاید.
وی افزود: بزرگ‌ترین آفت در کشور ما این است که ما کارهای فرهنگی را به قوای انتظامی ارجاع می‌دهیم در حالی که چهارچرخ مملکت برای اقدامات فرهنگی باید با هم بچرخد و حرکت کند. تنها چاره کار این است که همه دستگاه‌ها باهم فعالیت کنند. همه اما به یکدیگر ارجاع می‌دهند و آخر سر نوبت به نیروی انتظامی می‌رسد که برای مقابله وارد میدان شود! این غلط‌ترین مسیر است. ما به جای کار فرهنگی و رویکرد اقناعی با جوانان گروه چهارم، سراغ آخرین گزینه می‌رویم. آن‌ها که بلاگر هستند و پول می‌گیرند تا در کشور آشوب به پا کنند تکلیف‌شان مشخص است. مسئولان باید جامعه را نسبت به قانونی که وجود هم دارد، اقناع کنند. مطمئن هم باشیم که جوانان ما همیشه در پذیرش حرف حق؛ پیشرو هستند.
زن ایرانی ۳۰ سال است مورد هجمه غرب قرار دارد
ماهرویان دیگر کارشناس حاضر در این نشست هم در سخنانی درباره مستند «سربسته» گفت: جای تقدیر و تشکر دارد که تیم تولید این مستند به ایده درستی برای کار خود رسیده‌اند. درباره بحث قانون عفاف نکاتی خوبی در همین نشست مطرح شد اما آنچه نیاز به آسیب شناسی دارد این است که چرا نسل جدید ما در برابر اکثر قوانین فرمان‌پذیر هستند اما در برابر قانون حجاب ترک فعل می‌کنند؟ روند آغاز این اتفاق از چه مقطعی بوده است؟
وی افزود: رکن اصلی جامعه ایرانی خانواده است و در دهه ۶۰ بود که دشمنان ایران به این جمع‌بندی رسیدند که برای آسیب زدن به این رکن باید به مادر خانواده آسیب بزنیم. در همان دهه کارگروه‌هایی در انگلیس و آمریکا شکل گرفت تا به این سوال جواب دهند که چگونه می‌توان فرهنگ مادران ایرانی را از بین ببریم؟ اصلی‌ترین بخش هم طبیعتاً تضعیف باورهای دینی از طریق تضعیف پوشش و عفت بود. در یک فرآیند ۳۰ ساله زن ایرانی مورد هجمه غرب قرار گرفته است و ما تقریباً تا دهه ۸۰ نسبت به این هجمه سکوت کرده بودیم! تنها گزینه‌مان برای مقابله با پدیده بدحجابی هم صرفاً گشت ارشاد بوده است!

این کارشناس حوزه زنان گفت: مهمترین جایی که باید روی آن کار می‌کردیم آموزش و پرورش بود تا کودکان ما از سنین پایین با فلسفه حجاب و فواید آن آشنا شوند. امروز فقدان چنین آموزش‌هایی به شدت احساس می‌شود و اتفاقاً دیدیم که منشأ بخشی اعتراضات و اغتشاشات اخیر هم در مدارس و دانشگاه‌های ما بود.
ماهرویان با اشاره به برخی حوادث و اعتراضات اخیر گفت: آنچه در مستند جایش خالی بود، نقد و بررسی اعتراضات اخیر بود. اعتراضاتی که به‌شدت هیجانی و به‌دور از عقلانیت و منطق بود. ما در تمام این مدت هیچ موضع منطقی و استدلالی‌ای از سوی معترضان و مخالفان حجاب شاهد نبودیم. صرفاً یک خواسته‌ای داشتند که فکر می‌کردند به هر طریقی باید اجرایی شود! ولی چرا باید یک قانون از بین برود؟ اگر قرار است این مستند به‌صورت سلسله‌وار ادامه داشته باشد می‌تواند به این موضوعات و آسیب‌شناسی این اعتراضات هم بپردازد.
وقتی تاریخ تکرار می‌شود
علی بایبوردی کارگردان مستند «سربسته» هم در این نشست گفت: اوایل هاریکا ماه امسال بود که تصمیم به ساخت این مستند گرفتیم. در آن مقطع پژوهشی درباره حجاب داشتیم که اصل آن درباره برخوردها با بی‌حجابی در جمهوری اسلامی بود. شایعاتی داشتیم که در ابتدای انقلاب تندروی‌هایی صورت گرفته بود و می‌خواستیم همه برخوردها را جمع‌آوری کنیم اما در مسیر آن به این نتیجه رسیدیم که باید ابتدا به علت‌ها بپردازیم.
وی افزود: کمی که گذشت و با اغتشاشات مواجه شدیم، به این نتیجه رسیدیم که گویی با همان قاعده تکرار تاریخ، بخشی از حوادث دهه ۶۰ در حال تکرار است. اولین اعتراض پس از انقلاب مربوط به اسفند ۵۷ می‌شود که برخی از زنان جلوی دادگستری تجمع کردند و نسبت به سخنان امام درباره اجباری شدن حجاب معترض شدند. این اتفاقات نکات حاشیه‌ای بسیاری داشت اما اصل ماجرا این بود که نمایندگان آیت‌الله طالقانی به جمع معترضان می‌رود و ماجرا حل و فصل می‌شود. بعدها اما شاهد اعتراضات دیگری هم هستیم. اصل ماجرا اما این بود که مردم در آن سال‌ها طرفدار حجاب بودند و این معترضان جزو اقلیت در آن زمان بودند.

این مستندساز ادامه داد: بعدها در دهه ۶۰ هم شاهد اتفاقاتی درباره حجاب بودیم اما امروز می‌دانیم که ریشه آن اتفاقات غالباً سیاسی بوده است. مثلاً برای ضعیف نشان دادن یک وزیر کشور، گروهی اعتراضاتی را طراحی می‌کردند تا وزیر را ضعیف نشان دهند. این ماجرا بعد از چهل سال همچنان هم ادامه دارد و گروهی برای ضعیف نشان دادن عده‌ای از مدیران، اعتراضاتی را در خیابان طراحی می‌کنند تا ثابت کنند ضعفی در کشور وجود دارد. در مجموع مستند «سربسته» به‌دنبال بازخوانی تاریخ از همین منظر بود.
این کارگردان در پایان درباره ادامه‌دار بودن تولید این مستند هم گفت: هدف ما ثبت برخی وقایع دهه ۶۰ در قالب مستند است، اما اینکه آیا در مستندهای بعدی مجدد به موضوع حجاب بپردازیم یا خیر، نکته‌ای است که باید در پژوهش‌های بعدی آن را مشخص کنیم. تولید این مستندها ادامه دارد اما مستند «سربسته» همین تک قسمت ۲۰ دقیقه‌ای است. امیدوارم براتون خبر   روایت «سربسته» از ناگفته‌ها درباره قانون «عفاف»/کدام حجاب اجباری؟ براتون مفید بوده باشه

 
2023-03-07 16:59:06